Jak sprawdzić czy ktoś jest alkoholikiem?

Podejrzenie uzależnienia u kogoś bliskiego rodzi wiele pytań i niepewności. Z jednej strony pojawia się chęć pomocy. Z drugiej strach przed reakcją tej osoby. Alkoholizm nie zaczyna się nagle. Rozwija się po cichu, a pierwsze sygnały często wyglądają jak zwykłe zmęczenie, stres albo gorszy okres. Właśnie dlatego tak łatwo je przeoczyć. Ten artykuł pokazuje, na co zwrócić uwagę, aby ocenić sytuację rzetelnie i bez pochopnych wniosków. Dzięki temu łatwiej podjąć rozmowę i zdecydować, czy potrzebne jest wsparcie specjalisty.

Dlaczego tak trudno zauważyć, że ktoś zaczyna mieć problem z alkoholem?

Alkoholizm to poważna i nieuleczalna choroba, która dotyka znacznego odsetka społeczeństwa. Wbrew panującym stereotypom, alkoholikami są nie tylko osoby pochodzące z marginesu, ale coraz częściej - dobrze sytuowane i wykształcone. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest po części powszechny dostęp do alkoholu i traktowanie go jako nieodłącznego elementu każdego spotkania towarzyskiego, ale także szybki pęd życia i ciągły stres. Alkohol jest początkowo traktowany jako niegroźny środek na odprężenie, a z czasem życie bez picia staje się niemożliwe, bo dochodzi do uzależnienia. Rozpoznanie choroby w początkowej fazie bywa trudne.

Po czym poznać alkoholika? Pierwsze objawy uzależnienia

Uzależnienie od alkoholu przebiega w kilku fazach. Pierwsza, nazywana prealkoholową, może trwać nawet kilka lat i objawiać się znajdowaniem przyjemności w piciu trunków i szukaniem okazji do spożycia. Na tym etapie nie dochodzi do samotnego upijania się, a jedynie do wzmożenia aktywności towarzyskiej. W momencie, kiedy zaczynają pojawiać się zachowania, takie jak np. przyspieszenie tempa picia, nakłanianie znajomych do kolejnych toastów i zwiększenia dawek alkoholu, powinno się pojawić światełko ostrzegawcze. Może to być bowiem sygnał świadczący o wejściu w kolejny etap uzależnienia.

O ile w zaawansowanych stadiach alkoholizmu rozpoznanie nałogu jest proste, to najtrudniej jest dostrzec cienką granicę, dzielącą osobę lubiącą alkohol od uzależnionej. Tym bardziej, że alkoholik początkowo stara się wypierać fakt, że może mieć problem alkoholowy. Nawet jeśli zauważy pewne symptomy, to stara się zawsze znaleźć usprawiedliwienie, np. ciężki dzień w pracy.

Osoby z najbliższego otoczenia, pochłonięte codziennymi obowiązkami, także nie widzą problemu, tym bardziej że alkohol jest elementem naszej kultury. Niestety, odsuwanie od siebie myśli, że mąż, partner, syn lub córka są uzależnieni od alkoholu nie pomoże. Wprost przeciwnie, choroba alkoholowa zacznie postępować i może wejść w fazę krytyczną, kiedy alkoholik całkowicie traci kontrolę nad sobą. Dlatego, tak ważne jest rozpoznanie pierwszych widocznych objawów świadczących o uzależnieniu od alkoholu. 

Jakie zachowanie powinno nas zaniepokoić?

Niepokojące zachowania, które mogą wskazywać na alkoholizm to:

• wzmożona aktywność towarzyska, szukanie okazji do spotkań przy alkoholu,

• zwiększanie dawek alkoholu, inicjowanie "kolejek" i picie pomiędzy nimi,

• spożywanie alkoholu przed imprezą, żeby się "zaprawić",

• picie alkoholu w samotności, ukrywanie tego faktu przed rodziną,

• częste upijanie się, "urywanie filmu",

• picie w celu poprawy nastroju i odprężenia,

• spożywanie alkoholu codziennie, także w godzinach rannych i dopołudniowych,

• coraz większa tolerancja na alkohol,

• kłamstwa dotyczące picia i usprawiedliwianie się przed bliskimi.

Jak sprawdzić, czy ktoś jest alkoholikiem? Zrób test online

Alkoholizm jest traktowany jako coś wstydliwego, dlatego wiele osób uzależnionych obawia się pójść do ośrodka terapii uzależnień. Nawet jeśli ktoś dostrzega u siebie objawy świadczące o problemie, to woli pozostawić sprawę tak jak jest, dopóki alkohol całkowicie nie zrujnuje mu życia. Niestety, na skutek takiej inercji może dojść do tragicznych zdarzeń, takich jak utrata pracy lub rozpad rodziny. Z tego względu, lepiej jest pokonać wstyd i podjąć leczenie.

Pierwszym etapem jest rozpoznanie uzależnienia. W ustaleniu, czy już mamy do czynienia z alkoholizmem pomagają profesjonalne testy na alkoholizm. Dobrą informacją jest, że takie testy można zrobić nie wychodząc z domu, bo są one dostępne online. Wystarczy odpowiedzieć na kilka pytań i już uzyskamy odpowiedź, czy ktoś jest alkoholikiem.

• Najprostszym i najkrótszym testem jest CAGE, składający się z 4 pytań. Odpowiedź twierdząca choćby na jedno pytanie daje podstawy do podejrzenia istnienia nałogu.

• Innym typem testu, polecanym przez WHO, jest test AUDIT (Alkohol Use Disorders Identification Test).  Składa się on z 10 pytań, pozwalających na identyfikację nieprawidłowych zachowań dotyczących spożywania alkoholu.

• Można także wykorzystać test MAST (Michigan Alcohol Screening Test). To narzędzie zawiera kilkanaście pytań dotyczących zachowań, konsekwencji zdrowotnych i społecznych związanych z piciem. Uzyskany wynik wskazuje poziom zagrożenia i pozwala określić, czy potrzebna jest konsultacja ze specjalistą.

Niekoniecznie świadczą one już o chorobie, lecz mogą wskazywać na fazę prealkoholową, kiedy trzeba zareagować i zmienić nawyki. Ponadto, popularnością cieszy się zawierający 20 pytań test diagnostyczny, opracowany przez dr Bohdana Woronowicza. Co istotne, są to jedynie przykłady, gdyż online dostępnych jest ich znacznie więcej testów. 

Kiedy sygnały są na tyle poważne, że trzeba reagować?

Są momenty, w których dalsze czekanie nie ma sensu, a brak reakcji może pogłębić problem. Warto działać wtedy, gdy zmiany w zachowaniu zaczynają wykraczać poza okazjonalne epizody. Jeżeli alkohol staje się stałym elementem dnia, a bliska osoba pije mimo wyraźnych szkód zdrowotnych, rodzinnych lub zawodowych, to znak, że sytuacja wymaga wsparcia specjalisty.

Reagować trzeba także wtedy, gdy pojawiają się kłamstwa, ukrywanie alkoholu, poranne picie albo agresja. To sygnały świadczące o utracie kontroli. Jeżeli w domu narasta napięcie, a rozmowy o piciu kończą się konfliktem, warto skorzystać z pomocy terapeuty, który wskaże dalsze kroki.

Powodem do działania jest również każda sytuacja zagrażająca życiu lub zdrowiu. Jazda pod wpływem alkoholu, omdlenia, drgawki czy silne objawy odstawienne wymagają natychmiastowej reakcji i często pomocy medycznej. Im szybciej bliscy podejmą kroki, tym większa szansa na zatrzymanie rozwoju uzależnienia.

Najczęściej zadawane pytania

Czy testy online na alkoholizm są wiarygodne?

Testy online pomagają ocenić, czy zachowania związane z piciem mogą wskazywać na problem. Dają wstępny obraz sytuacji i ułatwiają podjęcie decyzji o konsultacji. Nie są jednak diagnozą. Nie biorą pod uwagę pełnego kontekstu życia, zdrowia i funkcjonowania. Wynik dodatni powinien być sygnałem do rozmowy ze specjalistą, który oceni sytuację dokładniej.

Jak wygląda profesjonalna diagnoza alkoholizmu?

Specjalista przeprowadza rozmowę, która obejmuje historię picia, objawy fizyczne, psychiczne i społeczne. Padają pytania o relacje, zdrowie, pracę i codzienne funkcjonowanie. Często stosuje się standaryzowane kwestionariusze, ale ostateczna ocena opiera się na wywiadzie klinicznym. W razie potrzeby lekarz może zlecić badania, które pokażą wpływ alkoholu na organizm. Diagnoza pozwala wybrać odpowiednie leczenie.

Jak odróżnić nadużywanie alkoholu od uzależnienia?

Nadużywanie alkoholu to picie, które powoduje szkody, ale nie prowadzi jeszcze do utraty kontroli. Osoba może ograniczyć ilość wypijanego alkoholu i powstrzymać się od picia na dłużej. Uzależnienie to inna sytuacja. Pojawia się silna potrzeba picia, utrata kontroli, zaniedbywanie obowiązków i picie mimo szkód. Alkohol staje się centrum dnia. Granica między tymi stanami jest płynna, dlatego warto reagować na wczesne sygnały.

Jak rozmawiać z kimś, kogo podejrzewam o alkoholizm?

Rozmowa powinna odbyć się w spokojnym momencie. Trzeba mówić o faktach, które można zaobserwować. Warto unikać ocen i oskarżeń, bo wywołują obronę lub złość. Lepiej używać krótkich zdań i prostych komunikatów. Można powiedzieć o obawach, które dotyczą zdrowia i bezpieczeństwa. Propozycja kontaktu ze specjalistą pomaga zrobić pierwszy krok. Ważna jest cierpliwość, bo wiele osób nie przyjmuje problemu od razu.